در ادامه مطالب مربوط به مزه خدمت رسانی چهار مورد دیگر از موارد مربوط به ارزشها وفضایل خدمت رسانی به همنوع را تقدیم می دارم باشد که مورد توجه همه مسئولین بزرگوار قرار گیرد:
5- بهانه ورود به بهشت است
پیامبر خدا (ص): دَخَلَ عبدٌ الجَنَّة بِغُصنٍ مِن شَوْکٍ کانَ علَی طَریقِ المسلمینَ فَأماطَهُ عَنْهُ؛ بنده ای به سبب برداشتن شاخه خاری از سر راه مسلمانان به بهشت رفت. روشن است که پاداش برداشتن بسیاری از موانع اداری وبروکراسی از جلو راه مردم در ادارات کمتر از برداشتن یک خاشاک نیست. مرحوم آیةالله شهید بهشتی می فرمود: «بهشت را به بها می دهند و به بهانه ندهند». این سخنی حکیمانه است، از آنجا که از پیامبر اکرم (ص)روایت شده: «در معراج فرشتگانی را دیدم که از آغاز آفرینش پیوسته به رکوع یا سجده و عبادت و فلان دعا و ذکر بودند و باز می گفتند: «ما عَبَدناک حقَّ عبادتِک»؛ آن گونه که شایسته پرستش تو است نتوانستیم عبادت کنیم. یا اینکه امام کاظم (ع) می فرمایند : بسیار بگویید: «اللّهم لا تَجْعَلنی مِن المُعارِینَ و لا تُخْرِجنی مِنَ التَقْصیر...» ؛« خدایا مرا از کسانی که ایمان عاریه ای دارند قرار مده و از این دایره که همواره خودم را مقصر بدانم، بیرون مبر» پس ماکه عبادتمان کمتر از فرشتگان است نیاز به کارهای خیر بیشتری داریم بر اساس این روایات، خوبان موفّق ترند و این جایگاه والای خدمت رسانی را می نماید و گرنه طبق روایت قبل «مؤمنان همگی خدمتگزار یکدیگرند. همچنین از نوع تمجید و تشویقهای معصومان علیهم السلام بر می آید که روحیه خدمتگزاری باید در جان فرد فرد مسلمانان ایجاد شود، تا به عنوان بهترین عبادت، در این میدان گام نهند. امام خمینی قدس سره می فرماید: امیدوارم خداوند به شما توفیق خدمت به مستمندان را - که از بزرگ ترین عبادات نزد خداست - عنایت فرماید. حضرت استاد آیة الله جوادی آملی در درس تفسیر می فرمود: ای کاش خداوند عمر طولانی به مرحوم محدّث قمی عنایت فرموده بود تا موفّق می شد، درباره ارزش خدمات اجتماعی، جلد دوم مفاتیح الجنان را بنویسد. عبادت به جز خدمت خلق نیست به سجاده و خرقه و دَلْق نیست
این شعر ظاهری دارد و روح و باطنی؛ این معنای ظاهری که نماز و روزه و... لازم نیست، باطل است زیرا ادای واجبات دینی نخستین گامِ پرستش است. آن که امر خدا را در نماز و روزه و... اطاعت نمی کند در نخستین گام بندگی، کافر و بت پرست و خودپرست شده است از این رو، در بازرسی پل صراط قیامت، اوّل از نماز می پرسند. کسانی که به عبادت به طور کلی بی اعتنا هستند و کار خیر می کنند باید بدانند، کار خیر را باید خدا بپذیرد و اگر نماز را سبک بشماری و نماز رد شود، سایر تلاشها هم رد خواهد شد. إنْ قُبِلَت قُبِلَ ما سِواها و إنْ رُدَّت رُدَّ ماسِواها»
ومعنای باطنی آن این است که ارزش خدمت به مردم کمتر از عبادت نیست.
6- نعمت خدا است
امام حسین (ع): ...و اعلموا أنَّ حَوائجَ الناسِ اِلَیکُم مِنْ نِعمِ اللّهِ عَلَیکُم فلا تَمَلُّوا النِّعَمَ فَتَتحوَّل إلَی غیرکم...؛ و بدانید که نیازمندی های مردم به شما، یکی از نعمتهایی است که خدا بر شما ارزانی داشته است. پس با نعمتها بدرفتاری نکنید که در نتیجه به دیگران داده شود. این روایت بخشی از سخنرانی امام حسین (ع) است و جمله آخر به چند صورت نقل شده است مثل، «فَتُحَوَّلُ نَقِماً»؛ اگر نعمت را ضایع کردید به بلا تبدیل می شود. شکر نعمت، نعمتت افزون کند کفر، نعمت از کفت بیرون کند شبیه این حدیث از امام علی (ع) چنین نقل شده است: ای جابر، قوام دین و دنیا بر چهار پایه است: عالمی که دانش خویش را به کار گیرد، جاهلی که از آموختن روی برنتابد، بخشنده ای که از نیکی دریغ نکند، فقیری که آخرت خویش به دنیا نفروشد پس هر گاه عالم دانش خود را تباه کند، نادان از آموختن سرباز زند و چون توانگر بخل ورزد، تهی دست آخرت خویش به دنیا بفروشد. یا جابر، مَنْ کَثُرَت نِعَمُ اللّه عَلَیه کَثُرت حَوائِجُ النّاس إلَیهِ، فَمَن قامَ لِلّهِ فیها بِما یَجِبُ عَرَّضَها للدّوامِ و البَقاءِ، و مَن لَمْ یَقُم فیها بِما یَجِبُ عَرَّضَها لِلزّوالِ والفناءِ»؛ ای جابر، هر که از نعمت های خدا بیشتر بهره یابد نیازهای مردم نیز بیشتر نزدش آید؛ پس هر که در پاسخ آن نیازها به وظایفی که بر عهده دارد، برای خدا عمل کند، زمینه ماندگاری و تداوم نعمت ها را فراهم ساخته است و هر که به وظیفه اش در این زمینه عمل نکند نعمت ها را در معرض نیستی و نابودی قرارداده است.
چند نکته مهم: 1. برخی مراجعات مردم را مزاحمت تلقی می کنند، از این رو فرار از دست مراجعه کنندگان، یا سرگردانی و سر کار گذاشتن و وعده سر خرمن دادن را هنر و سیاست خود به حساب می آورند. 2. از روایت استفاده می شود که نعمت خدادادی هزاران شکل است، و همان گونه که پول و ثروت، نعمت است، مقام، منصب، اعتبار، آبرو، شهرت و هر چه حلاّل مشکلات باشد نعمت خدادادی است و شکر آن، خدمت رسانی، و بی توجهی به نیازمندان، کفران نعمت است. 3. جای حسابرسی و ثواب و عقاب آخرت است و این دنیا، دار کار و عمل است. و لی برخی گناهان مثل کفران نعمت، آنقدر زشت است که حتی در این جهان هم تأثیر شوم بر زندگی دارد. و در این باره فرقی بین مسلمان و کافر نیست، نظیر ظلم که حکومت را نابود و عدالت که حکومت رامستدام می کند. امام علی (ع) می فرماید: «سببُ زوالِ النِّعَمِ الکُفرانُ» ؛ کفران نعمت علت نابودی نعمت است.
7- رحمت الهی است
اسماعیل ابن عمار می گوید به امام صادق(ع) عرض کردم آیا مؤمن بر مؤمن رحمت است امام فرمودند آری عرض کردم چگونه فرمودند: هرگاه مؤمنی حاجتی را برای برادر مؤمنش بیاورد آن رحمت است از سوی خداوند که به سوی اوجاری شده است پس اگربرآ ورده نمود همانا پذیرفته واستقبال نموده است از رحمت خداوند واگر در حالی که می تواند اداکند آن را رد نمود از خودش رحمتی از سوی پروردگارش را رد کرده است.علی بن جعفر گوید: حضرت ابوالحسن می فرماید: من أتاه أخوه المُؤمِن فی حاجةٍ فإنّما هی رحمةٌ من الله تبارک و تعالی ساقها إلیه... ؛ هر که برادر مومنش برای حل مشکلی نزدش بیاید تنها و تنها رحمتی است از ناحیه خدا که به سویش روانه کرده است.اسماعیل بن عمار صیرفی به امام صادق (ع) عرض می کند: فدایت شوم، آیا مؤمن رحمت به حساب می آید برای مؤمن؟ حضرت فرمود: آری، پرسید: چگونه؟ حضرت فرمود: هر مؤمنی که برادر نیازمندش برای رفع مشکلی نزدش بیاید، او تنها رحمتی است از جانب خدا که به سویش سوق داده و برایش سبب سازی کرده است. پس اگر حاجتش را روا کند به خوبی از رحمت استقبال کرده است. و اگر - با اینکه توانایی حل مشکل را دارد - او را برگرداند، رحمتی از خدای (عزّوجلّ) را از خود رد کرده است.همان رحمتی که خدای (عزّوجلّ) به سویش کشانده و درِ خانه اش رسانده بود. و خدای (عزّوجلّ) این رحمت را ذخیره کند تا روز قیامت برای آن کسی که حاجت او رد شدده است تا درباره مالکیت آن تصمیم بگیرد. اگر خواهد آن را به خود برگرداند و اگر خواهد به دیگری رساند. چون روز قیامت او در رحمت خدا تصمیم گیرنده باشد - زیرا اختیارش به دست او سپرده شده است. ای اسماعیل، به نظر تو آن را به که برمی گرداند؟ گفتم: گمان ندارم آن را از خویش برگرداند. فرمود: گمان مدار بلکه یقین بدار که آن رحمت را هرگز از خود برنگرداند. فضل و رحمت فضل و رحمت الهی از یک نگاه، دو گونه است: الف) رحمت فراگیر و همگانی؛ مثل توفیق بهره وری از علم، صنعت، طبیعت، که طبق این آیه شریفه، به همه می دهد: «کلاًّ نمدّ هؤلاءِ و هؤلاءِ مِن عطاءِ ربّک و ماکان عطاءُ ربّک محظوراً»؛ هر یک از این دو گروه را از اعطای پروردگارت، بهره و کمک می دهیم، و عطای پروردگارت هرگز از کسی منع نشده است.امام علی (ع): «من قطعَ معهودَ إحسانِه قَطَعَ الله موجودَ إمکانِه»؛ هر که رشته احسان خود را قطع کند، خداوند توفیق و توان کنونی او را بگیرد. رسیدگی به مشکلات بیچارگان یکی از مغناطیس های جلب رحمت الهی است. امام باقر(ع) می فرماید: گاهی برادری برای حاجتی نزد مؤمن می آید که نمی تواند حاجتش را روا کند ولی دل می بندد و تصمیم می گیرد که آن را انجام دهد، خدای تبارک و تعالی او را به سبب همین تصمیم، وارد بهشت می کند.
ادامه دارد
